آموزش مراحل کاشت ، داشت ، برداشت زعفران

مرحله کاشت زعفران:

نظر به اینکه پیاز زعفران بعد از کاشت اولیه، 7 الی 10 سال متوالی محصول می دهد (البته در سال توصیه کارشناسان سن اقتصادی، 8 سال می باشد) بنابراین عملیات مرحله کاشت منحصراً اول انجام می شود و طی سالهای بعد، تنها عملیات مربوط به مراحل داشت و برداشت در مزارع زعفران اجرا می گردد؛ در نتیجه مرحله کاشت رعفران از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.

1- تهیه زمین:

یک خاک مناسب برای زعفران نباید خیلی شنی و یا خیلی رسی باشد. مشخصات و میزان حاصلخیزی را می توان با انجام آزمون خاک تشخیص داد. با این حال خاک های لومی برای احداث مزارع زعفران مناسب می باشند. زعفران کاران عملیات تهیه زمین را که از اوایل بهار آغاز می شود را به ترتیب زیر انجام می دهند.

در بهار بعد از قطع باران های بهاری و گاورو شدن زمین، مزرعه را به عمق 25 الی 30 سانتیمتر شخم می زنند که این زیر و رو کردن زمین برای مبارزه با علف های هرز هم مفید می باشد. بعد از انجام این عملیات، زمین را تا اوایل تابستان به حال خود رها می کنند تا مدتی آیش بماند. در زمان نزدیک کشت حدود 80 الی 100 تن در هکتار کود گاوی کاملاً تخمیر شده و عاری از بذر علف های هرز را با شخم عمیق با خاک مخلوط کرده، سپس بلافاصله برای ممانعت از تجزیه آفتاب زمین را کاملاً هموار و مسطح می نمایند. همچنین براساس آزمون خاک می توان از کودهای فسفاته و پتاسه به مقدار معینی در خاک مصرف نمود. در مرحله بعد پس از تسطیح و تعیین نوع کشت، روش کرتی یا جوی پشته ای، زمین آماده کشت زعفران می شود.

2- انتخاب پیاز جهت کاشت:

بهترین پیاز را می توان از مزارع 4 تا 5 ساله بدست آورد. بعد از کندن پیازها از زمین باید آنها را درجه بندی کرد. به این ترتیب که آنهایی که وزن بیش از 8 گرم دارند، در مزرعه جدید کاشته شوند و پیازهای ریز و کوچکتر را می باید در زمین کوچکی که خوب تقویت شده جداگانه کاشت و با آبیاری و مراقبت بیشتر آنها را درشت نمود و سال بعد به مزرعه اصلی انتقال داده شود.

توصیه:

* برای اطمینان از همراه نبودن کنه های خاکی و یا آلودگی های قارچی، پیازها را قبل از کاشت با محلول های کنه کش و قارچ کش ضد عفونی کنید.

* با توجه به گرمای محیط و خاک در تابستان، نیازی به حذف تمام پوشینه های پیاز و یا جدا کردن دکمه زیر پیاز نیست.

3- زمان کاشت:

پیاز زعفران از نیمه اردیبهشت به بعد پس از زرد شدن و خشکیدن برگ ها به خواب می روند و تا اوایل تیرماه در خواب کامل و حقیقی به سر می برند. بنابراین در طی این مدت که هوا نیز آن چنان گرم نشده، بهترین موقع کندن پیاز از مزرعه قبلی و انتقال و کشت آن در مزرعه جدید می باشد. جابجایی پیازها در مرداد و شهریور به گل آوری لطمه می زند و این یکی از دلایل کم محصولی سال اول در مزارع زعفران همان سال شدیداً کاری می باشد. زیرا انتقال در مرداد و شهریور به جریان تشکیل گل در داخل جوانه پیاز لطمه زده و گرمای هوا و خاک در این دو ماه برای سلامت پیاز مضر می باشد.

توصیه:

هرچه فاصله کندن پیاز از زمین قبلی و کاشتن آنها در مزرعه جدید کوتاه تر باشد، بهتر است. زیرا پیازها بعد از خروج از خاک مقدار زیادی از رطوبت خود را از دست می دهند. بنابراین از انباشتن پیاز روی هم و یا نگهداری طولانی مدت آنها در انبارهای محلی حتماً خودداری گردد.

4- چگونگی کاشت:

کشت می تواند توسط ماشین و به صورت ردیفی بوده و یا به صورت کرتی و با دست انجام شود. ولی آنچه که مهم می باشد این است که ردیف ها مستقیم بوده و با فاصله مساوی از همدیگر قرار بگیرند. فاصله معمول در کشت کرتی 25 الی 30 سانتی متر و عمق کشت را نیز لااقل 20 الی 25 سانتیمتر انتخاب کنید. در حالی که این فاصله و این عمق با تراکتور مقدور نمی باشد. مگر اینکه فاصله ردیف ها را به 40 الی 45 سانتیمتر افزایش بدهید که در نتیجه تراکم بذر کم شده و محصول مزرعه پائین می آید.

موضوع بسیار مهمی که در نحوه کاشت پیازها باید مورد توجه قرار گیرد، این است که می باید از کشت چاله ای که در آن چند پیاز ریز و درشت در کنار هم و در یکجا در چاله قرار گیرد باید اجتناب نمود. در این مورد می توان به کشت تسبیحی اقدام کرد. به این صورت که پیازها تک تک و به فاصله 5 الی 7 سانتیمتر از یکدیگر و یا بصورت زیگزاگ و جوانه انتهایی به طرف بالا در ته شیار قرار داده شده و روی آن به ارتفاع 5 الی 10 سانتی متر با خاک پوشانده شوند.

در کشت تسبیحی هر پیاز به تنهایی فضا و غذای کافی در دسترس خواهد داشت و برای سال های بعد پیازهای درشت به وجود آورده و در نتیجه باعث افزایش تولید در سال های دوم و سوم می گردد. اما در کشت چاله ای پیازها از همان سال اول در رقابت جذب غذا بوده و دیرتر درشت می شوند و از سال سوم است که مزرعه به محصول قابل توجه ای می رسد.

5- تراکم و عمق کاشت:

همانطور که در روش کرتی و کشت دستی اشاره شد، اگر فاصله خطوط کشت 25 سانتی متر و فاصله پیازها روی ردیف 8 سانتی متر انتخاب شود، در هر متر مربع 50 پیاز کاشته می شود که چنانچه از پیازهای بالای 8 گرم مصرف گردد، برای هر هکتار 4 تا 5 تن پیاز لازم است، یعنی حدود 500 هزار پیاز در هکتار. اینک اگر برای هر پیاز فقط یک گل در نظر بگیریم در همان سال اول لااقل 5.2 کیلو زعفران خشک در هکتار حاصل می گردد و محصول سال های بعد نیز سیر صعودی خواهد داشت.

توصیه:

عمق کاشت را 20 الی 25 سانتی متر انتخاب کنیم تا مزرعه از گرمای تابستان و یخ زدگی زمستان و صدمه خشکسالی ها و ابتلاء به کنه خاکی کمتر صدمه ببیند.

قبل از اینکه پیازها در تاثیر ماندگاری طولانی در زمین ریز شوند، به تجدید مزرعه اقدام گردد.

 

مرحله داشت زعفران:

زعفران گیاهی چند ساله است که بعد از کاشت حدود 7 الی 10 سال متوالی محصول می دهد. بنابراین عملیات داشت در مزارع زعفران از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.

1- آبیاری:

در نقاط مختلف بسته به وضع آب و هوایی منطقه از اوایل مهرماه تا دهه اول آبان ماه آبیاری زعفران شروع می شود. با توجه به اینکه عمل آبیاری باعث تحریک گیاه شده و گیاه زعفران را از خواب بیدار می کند، آب اول باید خیلی با دقت و حساسیت خاصی انجام پذیرد تا برداشت زعفران با اشکال مواجه نگردد. معمولاً مزارع زعفران 5 بار در سال آبیاری می شوند.

آب اول (بار آب): در مناطق سردسیر در اوایل مهر انجام می گیرد و عمل سله شکنی بعد از این آبیاری انجام می شود و 3 هفته بعد گل ها نمودار می شوند.

آب دوم (زاچ آب): معمولاً چهل روز بعد از آبیاری اول اتفاق می افتد. از ضروریات این آبیاری این است که قبل از آن می باید در حدود 100 کیلوگرم کود اوره در هکتار برای افزایش رشد رویشی در مزرعه پخش و سپس آبیاری نمائیم.

دو آبیاری فوق در توسعه ریشه های پیاز زعفران و رسانیدن غذا به آنها و رشد و نمو گیاه و درشت کردن پیاز دختر بسیار مهم هستند.

آب سوم: در اثر رطوبت زمستانه علف های هرز در مزرعه می رویند. لذا در اوایل اسفند آبیاری سوم انجام می گردد که عملیات وجین را آسانتر می کند. به همین دلیل به آبیاری وجین معروف است.

آب چهارم: این آب که تا اوخر اسفند ماه داده می شود، برای حفظ رطوبت پیاز در خاک مهم است و درشتی پیاز دختر را حفظ می کند. در سال های مرطوب و در نقاط سردسیر به همین چهار آب بسنده می گردد.

آب پنجم (زرد آب): این آب که قبل از زرد شدن برگ های زعفران صورت می گیرد، آخرین آبیاری زعفران به حساب می آید و معمولاً در فروردین ماه صورت می گیرد.

توصیه:

با توجه به محدودیت آب، کشاورزان از گسترش بی رویه سطح کشت که موجب تشنه ماندن مزرعه و در نتیجه کاهش عملکرد می شود، خودداری کنند.

زعفران کاران می باید از اهمیت آبیاری اسفند غافل نمانده و تاثیر مهم بارندگی های اسفند و فروردین را در درشت شدن پیازها از نظر دور ندارند.

2- کوددهی:

زعفران گیاه قانعی است و با مصرف مقدار کمی از کودها محصول کافی به بار می آورد.  بنابراین کشاورزانی که به مقدار زیاد از کودهای شیمیایی به خصوص کود فسفاته استفاده می کنند، خاک خود را مسموم و از حاصل خیزی می اندازند. تجزیه خاک در آزمایشگاه راه شما را برای کوددهی صحیح روشن می نماید.

در ایران بسته به جنس زمین و عادات زارعین از 20 الی 80 تن کود گاوی پوسیده در هکتار مصرف می شود. افزایش عملکرد گیاه زعفران در رابطه با نسبت کربن به ازت خاک واکنش بسیار مثبتی را نشان می دهد. بنابراین در مصرف ازت و کودهای آلی باید دقت کافی داشت. زیرا مصرف بیش از حد کودهای ازته باعث برهم زدن نسبت کربت به ازت خاک گردیده و عملکرد زعفران کاهش می یابد. خاک های کلسیم دار جهت رشد زعفران بسیار مناسب هستند و کودهای دامی به دلیل پتاسیم زیاد جهت رفع احتیاجات این گیاه مصرف می شود. همچنین خاک های بسیار حاصلخیز به دلیل افزایش رشد سبزینه ای برای کشت زعفران مناسب نیستند.

مصرف کود حیوانی منافع دیگری هم دارد که عبارتند از:

1) مقاومت گیاه زعفران در مقابل یخ زدگی پیازها در زمستان خیلی بیشتر می گردد.

2) کود حیوانی رطوبت خاک را نگه می دارد؛ لذا گیاه در مقابل خشکسالی بهتر مقاومت می نماید.

3) پیاز از گرمای تابستان در زیر خاک کمتر صدمه می بیند.

توصیه:

مزرعه زعفران خود را فقط با کود حیوانی تقویت نمائید. در مورد کود ازته توجه کنید که اگر از 100 کیلوگرم در هکتار اوره بیشتر مصرف شود، گل آوری پیاز کاهش یافته و در عوض بچه زائی آن زیاد می گردد.

از مصرف کود محلول کامل (ازت، فسفر و پتاس) در اواخر بهمن یا اوایل اسفند ماه غافل نشوید.

تحقیقات نشان داده است که بعد از بهمن ماه که پیاز زعفران ریشه های خود را از دست می دهد، مصرف یکبار از کودهای محلول بسیار مفید خواهد بود. این کود توسط برگ های زعفران می تواند جذب و به پیازها متقل کند و باعث درشتی آنها شود و سال بعد تا 30 درصد عملکرد را افزایش دهد.

 3- سله شکنی:

سله شکنی از عملیات مهم مرحله داشت می باشد و لازم است بعد از آبیاری و به محض گاو رو شدن زمین مزرعه به نحوی که پیازها صدمه نبیند، سله شکنی انجام شود. عمق سله شکنی نباید از 5 الی 8 سانتی متر بیشتر باشد.

سله شکنی باعث می شود که گل ها به آسانی از خاک بیرون آمده و کود حیوانی با لایه سطح خاک مخلوط شود. چنانچه عمل سله شکنی با تأخیر انجام شود، جوانه گل ها خود را به سطح خاک رسانده و سله شکنی موجب قطع آنها می شود.

4- وجین و مبارزه با علف های هرز:

علف های هرز از طریق رقابت با گیاه از نظر جذب آب، مواد غذایی و نور خورشید سبب کاهش محصول می گردد. برای از بین بردن علف های هرز شیوه های زیادی وجود دارد.

اما معمولاً از ترکیب دو یا چند روش نتیجه مناسب تری به دست می آید. با علف های هرز به روش های مکانیکی، زراعی، شیمیایی و بیولوژیکی مبارزه می کنند. اما در زراعت زعفران روش مکانیکی به ویژه وجین متداول است و روش شیمیایی با توجه به خواب تابستانی زعفران با سموم کم خطر عملی می باشد.

با توجه به اینکه بوته زعفران ضعیف، کوتاه و ظریف است، وجین از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد. زیرا چناچه زمین کشت از وجود علف های هرز پاک نشود، بعد از مدتی تمام مزرعه را پوشانده و نابودی آنها به سختی امکان پذیر خواهد بود. بنابراین در 5 ماه بهار و تابستان که پیاز زعفران دوره استراحت تابستانی خود را می گذارند، می توان با استفاده از وسایل دستی و ماشینی به راحتی علف های هرز را از بین برد. کشاورزان از بردن ماشین آلان سنگین به داخل زمین خودداری نمایند، زیرا این وسایل باعث کوبیدگی سطح خاک می شود. 

اولین وجین بعد از برداشت گل ها و آبیاری دوم انجام می شود تا علف های هرز از بین رفته و فاصله بین ردیف های کاشت که در تاثیر رفت و آمد افراد گل چین فشرده شده است، کولیده شده و نرم گردد. وجین دوم در صورت ضرورت به فاصله یک ماه از وجین اول جهت جلوگیری از استقرار علف های هرز زمستانه و عمل وجین های بعدی بنا به ضرورت در بهار و تابستان انجام می شود.

5- آفات زعفران:

کنه پیاز زعفران: خسارت این کنه به وسیله تغذیه مستقیم از پیاز بوده و با تولید زخم هایی بر روی پیازها آشکار می گردد. پیازهای آلوده به کنه دارای لکه های سیاه و پوسیده ای می باشد. برگ های گیاهان آلوده به این آفت، کوتاه تر و باریک تر و زودتر از حد معمول خزان می شود. همچنین گلهای زعفران در گیاهان آلوده، کوچک تر و ظریف تر و گاهی فاقد کلاله یا دارای کلاله های ضعیفی می باشند.

روش های پیشگیری:

عمق کاشت بسته به بافت خاک 15 الی 20 سانتیمتر انتخاب گردد.

از پیازهای سالم و فاقد لکه های تیره برای کاشت مصرف گردد.

پیازهای قبل از کاشت، حتماً با قارچ کش و کنه کش مناسب ضد عفونی شوند.

هر دو سال یکبار خاک زراعی سبک به ارتفاع 1 الی 2 سانتیمتر در طول فصل تابستان پخش کنید تا عمق کاشت پیازها ثابت بماند.

عمر بهره برداری از مزارع را کاهش دهید.

خسارت جوندگان: از میان جوندگان، خرگوش و انواع موش ها دشمنان سر سخت زعفران هستند. هر کدام از اینها به شکل خاصی بوته زعفران را نابود می کنند.

خرگوش: از آنجا که در فصل زمستان در مناطق زعفران کاری تنها سبزی قابل توجه، علف سبز زعفران می باشد، خرگوش ها برای رفع گرسنگی علاقه زیادی به خوردن این سبزی خوش خوراک دارند. لذا خسارت خرگوش در این فصل از سال گاهی باعث انهدام مزرعه زعفران می شود. برای مبارزه با این جانور از تله گذاشتن، محصور کردن زمین و طعمه مسموم استفاده می گردد.

موش ها: این جانور علاقه زیادی به پیاز زعفران دارد و به همین دلیل در مدت کوتاهی مزرعه را نابود مینماید. موش ها را با روش های مناسب و توصیه شده توسط مراجع ذیصلاح از بین می برند.

6- بیماری های زعفران:

الف - بیماری زوال زعفران: این بیماری در اثر پیدایش ریزوکتونیا و یولاسه در پیاز به وجود می آید. این قارچ به سطح پیاز حمله کرده، بر روی آن لکه های قرمز ارزنی شکل ایجاد و به تدریج به داخل پیاز نفوذ می کند. نفوذ این قارچ به داخل پیاز موجب برآمدگی هایی در سطح آن و پوسیدن و خشک شدن برگ ها می شود. این قارچ محصولات دیگری چون سیب زمینی، چغندرقند و یونجه را نیز مورد حمله قرار خواهد داد.

روش های مبارزه:

نکاشتن پیاز زعفران بعد از گیاهان هم میزبان جمع آوری و سوزاندن پیازهای آلوده ضد عفونی کردن زمین با سولفور دو کربن به مقدار 250 کیلوگرم در هکتار عدم کاشت پیاز زعفران در زمین های آلوده برای مدت 6 الی 8 سال

ب- بیماری سیاهک زعفران: عامل این بیماری قارچی به نام فوماکو می باشد. این قارچ بر روی برگ های زعفران نشو و نما می کند و کم کم به پیاز زعفران می رسد.

روش های مبارزه:

جمع آوری و سوزاندن برگ ها و پیازهای آلوده

ضد عفونی پیازها با سموم مناسب در مقابل بیماری های قارچی پیش از کاشت

ج- بیماری ورم پیاز: این بیماری تولید ورم های شاخی در سطح پیاز می کند. در این وضعیت پیازها معمولاً کوچکتر از حد طبیعی شده و در ضمن خود بوته نیز کوتاه تر از حد طبیعی می شود.

 

مرحله برداشت زعفران:

مرحله برداشت زعفران، دشوارترین و پر زحمت ترین و در عین حال حساس ترین مرحله زراعت زعفران است که شامل چیدن گل و جدا کردن کلاله از گل می باشد. عمر گل ها 3 الی 4 روز است و اگر به موقع برداشت نشود از بین خواهد رفت. همچنین اگر گل ها مدت زیادی در معرض هوای گرم، باد و نور خورشید قرار گیرد، کیفیت رنگ و عطر آن کمتر شده و از مرغوبیت زعفران کاسته می شود.

1- طریقه و موقع چیدن گل ها:

دوره گل دهی مزرعه زعفران معمولاً 15 الی 25 روز می باشد و مقدار گل ها از روز هفتم تا دهم افزایش می یابد. زمان برداشت بسته به شرایط اقلیمی و زمان اولین آبیاری متغیر می باشد و در صبح زود و قبل از طلوع آفتاب و گاهی عصرها عمل جمع آوری گل ها انجام می شود.

جهت جلوگیری از خراب شدن گل ها توصیه می شود از سبدهای حصیری و منفذ دار و یا کیسه های نخی استفاده گردد و سبدها بیش از حد پر و فشرده نشوند. گل ها بلافاصله بعد از چیدن از کلاله جدا گردد، زیرا در اثر گذشت زمان گرده های زرد رنگ پرچم بر روی کلاله ها قرار گرفته و هم چنین جدا سازی کلاله ها به سختی و با فشار انجام می شود و در نتیجه باعث آسیب دیدن کلاله ها و کاهش ارزش و بازار پسندی زعفران می شود. 

توصیه: جهت حفظ مرغوبیت رنگ زعفران، برداشت گل ها صبح زود و به صورت گل نیمه باز و یا غنچه باشد تا اینکه کلاله ها در حین جابجایی کمتر آسیب ببینند.

2- جدا سازی کلاله:

بعد از انتقال گل ها از مزرعه در کمترین زمان ممکن باید اقددام به جداسازی کلاله از سایر اجزاء گل نمود. در غیر اینصورت به دلیل فساد پذیری سریع گل ها، غیر قابل استفاده می شوند. محل جداسازی باید تمیز و بهداشتی بوده و افرادی که کار جدا سازی را انجام می دهند، مسائل و نکات بهداشتی را باید رعایت کنند. عمل جداسازی به سه روش صورت می گیرد:

روش اول: بعد از شکافتن گل، کلاله سه شاخه از سایر اجزاء گل جدا شده و به صورت منظم روی هم قرار گیرد و به همین صورت نیز خشک می شوند. زعفران تهیه شده به این صورت را اصطلاحاً زعفران دسته می گویند. 

روش دوم: 

 بعد از شکافتن گل و جدا سازی کلاله و خامه، کلاله از محل اتصال به خامه قطع شده و هر یک به صورت جداگانه جمع آوری و خشک می شوند. به کلاله خشک شده حاصل از این روش اصطلاحاً زعفران سرگل می گویند. 

روش سوم: 

در این روش معمولاً کلاله سه شاخه به همراه بخشی از خامه از سایر اندام های گل جدا شده و بعد از قرار گرفتن به صورت نامنظم در ظرف خشک می شوند. به این زعفران اصطلاحاً زعفران پوشالی می گویند.

هر کدام از این زعفران ها ممکن است درجه یک یا دو و مرغوب یا نامرغوب باشند و هیچ یک را نمی توان به دیگری ترجیح داد. آنچه که مسلم است قدرت رنگ دهی و کیفیت زعفران دسته به مراتب پائین تر از انواع دیگر زعفران است. همین طور از نظر روش خشک کردن، خامه چون رطوبت بیشتری دارد با تاخیر خشک می گردد و در واقع بخشی از قدرت رنگدهیش را در طول فرآیند خشک کردن از دست می دهد، بنابراین کیفیت پائین تری دارد.

3- خشک کردن زعفران:

روش صحیح خشک کردن تاثیر زیادی بر کیفیت و ارزش محصول نهایی دارد. روش های خشک کردن عبارتند از: روش سنتی ایران، روش اسپانیایی و روش های صنعتی. 

روش سنتی، مستلزم خشک کردن زعفران در سایه و یا اتاق گرم و خشک برای حدود 8 الی 12 روز می باشد. در این روش امکان رشد و تکثیر میکروارگانیزم ها، افزایش آلودگی و همچنین کاهش قدرت رنگدهی در اثر فعالیت آنزیم ها، به دلیل طولانی بودن زمان خشک کردن وجود دارد.

در روش اسپانیایی، زعفران بر روی الکی با شبکه توری ابریشمی و تحت دمای حدود 50 الی 60 درجه سانتی گراد برای مدت 30 الی 60 دقیقه حرارت غیر مستقیم قرار داده می شود. در این روش رنگ بیشتری نسبت به روش سنتی و یا خشک کردن در هوای آزاد ظاهر می شود و احتمال آلودگی قارچی محدود می شود.

در روش صنعتی، سیستم های خشک کننده ای که بکار می روند چند نوع می باشند.

 خشک کننده های با انتقال هوا: در این سیستم هوای داغ با محصول تماس مستقیم پیدا می کند. مهمترین آنها خشک کن های تونلی هستند.

خشک کننده های نقاله ای و تحت خالء از دیگر خشک کننده های صنعتی می باشند.

چند توصیه در رابطه با خشک کردن زعفران:

- مدت زمان خشک کردن را کوتاک کنید.

- از حرارت یکنواخت و غیر مستقیم جهت خشک کردن زعفران استفاده نمائید.

- رطوبت نهایی زعفران در پایان عملیات خشکانیدن از 10 درصد بیشتر نباشد.

- از خشکانیدن زعفران بر روی سطوح فلزی غیر بهداشتی خودداری شود.

4- بسته بندی و نگهداری زعفران:

پس از جدا سازی و خشک کردن، زعفران آماده بسته بندی و عرضه می گردد. زعفران ممکن است در ظروف شیشه ای، پاکت ها و قوطی های پلی اتیلنی و یا پاکت های آلومیتیومی لایه دار بسته بندی شود. زعفران بعد از بسته بندی برای جلوگیری از فشرده شدن، بایستی داخل کارتن قرار گیرد و هنگام ترابری در جعبه های چوبی یا فلزی گذاشته شود. همچنین در مکان بهداشتی، با درجه حرارت و رطوبت مناسب و دور از نور نگهداری شود. درجه حرارت محل نگهداری زعفران نباید از 20 درجه سانتیگراد بیشتر باشد.